Verhaal van Herbert Kirchheim, Anne Marie Kirchheim-Brahn, Margit Lieselotte, Helmut Rosenberg en Heinz Ludwig Lewkonja

Sophiastraat 37, Gouda

Op dit adres woonden Herbert Kirchheim geboren in 1896, Anne Marie Kirchheim-Brahn, geboren in 1900, en Margit Lieselotte, geboren eind 1936. Ze woonden hier bijna twee jaar. Herbert was een koopman in dassen. Hij had een jongere zuster Margot. Anne Marie Brahn was arts, gepromoveerd in de psychiatrie, en werkte in een psychiatrische kliniek. Op 8 oktober 1935 trouwden Herbert en Anne Marie in Berlijn.

Dochter Margit Lieselotte werd eind 1936 in Berlijn geboren. Het gezin vestigde zich in Rotterdam, waar Herbert al eerder had gewerkt en gewoond. In 1940 gingen ze op de Schieweg wonen, in een huis waarin ook de vluchtelingen Helmut Rosenberg en Heinz Lewkonja woonden.

Vanuit Rotterdam verhuisde het gezinnetje samen met de twee jongens eerst naar de Hoge Gouwe en vervolgens in juni 1941 naar de Sophiastraat 37.

Bij de grote razzia van SS en politie van 9 april 1943 werden bijna alle overblijvende Goudse Joden opgepakt. Ook Herbert, Anne Marie en de jonge Margit Lieselotte waren daarbij, via Rotterdam moesten ze naar Westerbork.

Vier weken later volgde hun deportatie naar Sobibor, direct na aankomst op 7 mei 1943 werden ze daar vermoord.

Herberts jongere zuster Margot en haar dochtertje Liselotte ontvluchtten Berlijn na de Kristallnacht, ze wisten te ontkomen naar Engeland en moesten daar overleven met de pijn van het verlies van hun directe familie.

Op dit adres woonde ook Helmut Rosenberg (19). Hij werd in 1924 geboren in Bassum en woonde hier anderhalf jaar. Door de naziterreur moest zijn vader in 1936 zijn zaak opgeven. Hij boekte vier boottickets naar Agentinië, maar kreeg geen geldige inreispapieren.

Begin november 1938 ging de toen veertienjarige Helmut met een kindertransport naar Nederland. Na vele opvangadressen kwam hij uiteindelijk op het adres van het gezin Kirchheim en Heinz Lewkonja wonen in Rotterdam. Vandaar verhuisde hij met hen mee naar de Hoge Gouwe en in juni 1941 naar de Sophiastraat. Zo’n anderhalf jaar woonde hij hier met de anderen en wellicht heeft dat samenzijn nog enig soelaas geboden.

Begin februari 1943 was Helmuts deportatie uit Westerbork, 30 april 1943 dat jaar werd hij vermoord in Auschwitz. Zijn zus Gertrud was de enige van zijn ouderlijk gezin die overleefde.

Ook Heinz Ludwig Lewkonja (18) woonde hier. Hij werd geboren in Keulen in 1925 en ging op zijn derde bij adoptieouders in Bochum wonen. Vader Erich werd in 1939 opgepakt en later vermoord in Auschwitz, ook Heinz’ moeder kwam later om. Zij zorgde dat Heinz begin 1939 met een kindertransport naar Nederland ging. Zo kwam hij in Rotterdam te wonen in het huis waar ook de familie Kirchheim-Brahn en Helmut Rosenberg woonden.

Met hen kwam hij in juni 1941 via de Hoge Gouwe in de Sophiastraat 37 terecht. Bijna anderhalf jaar verbleef Heinz hier samen met de anderen, maar ook in Nederland redde hij het niet.

Begin november 1942 werd hij door de politie opgepakt. Via Amsterdam moest hij naar Westerbork en op 10 november 1942 volgde zijn verdere deportatie. Waarschijnlijk heeft hij daarna nog dwangarbeid verricht. Eind maart 1944 werd hij door de nazi’s vermoord in Midden-Europa.