Verhaal van Felix Wertheimer

Blauwstraat 13, Gouda

Felix Wertheimer (57) woonde zeker een jaar in de Blauwstraat.

Hij werd op 9 april 1886 in Hardheim geboren. Zijn vader werd daar in de Joodse gemeenschap alom geroemd als leraar. Ook Felix werkte als leraar, hij promoveerde en gaf taalonderwijs. Aan het eind van de Eerste Wereldoorlog kreeg hij het IJzeren Kruis.

Eind december 1937 ontvluchtte hij nazi-Duitsland en vestigde zich in Den Haag. Omdat buitenlandse vluchtelingen vanaf september 1940 de kuststreek moesten verlaten, verhuisde hij op 1 april 1941 naar de Blauwstraat 13 in Gouda.

Op Felix’ Joodse Raadkaart staat, dat hij per 1 mei 1942 als godsdienstleraar en jeugdleider werkte en vanwege zijn functie was gesperrt. Ook vermeldt men, dat hij  ‘doctor in phil., een intellectueel persoon, leraar, goed behoorlijk spreker’ was en dat zijn gezondheid ‘goed’ was.

In de Blauwstraat woonde Felix in bij aardappelboer Gerrit van Veen. Op een oude ansichtkaart zie je rechts de aardappelhandel. Cees de Wit woonde als kind in de jaren 50 aan de overkant op de Turfmarkt. Hij herinnert zich de Blauwstraat als een straatje vol neringdoenden: van een kaashandel, melkhandel en elektricien tot een begrafenisondernemer. Als vijfjarig jochie viel hij in het water van de Turfmarkt en werd nog net op tijd door aardappelboer Van Veen uit het water gevist.

Hoe lang Felix tijdens de oorlog precies in de Blauwstraat woonde, is niet duidelijk. Op de woningkaart van het adres staat als afschrijvingsdatum voor hem 21 juli 1943, maar op dat moment waren vrijwel alle Joden al verdreven uit Gouda. Op zijn Joodse Raadkaart staat niet de Blauwstraat als woonadres, maar (doorgestreept) de Oosthaven 31 en daarnaast Amsterdam, Nw. Prinsengr. 114. Op het adres Nieuwe Prinsengracht 114 woonden zijn twaalf jaar jongere halfbroer, glazenwasser Isaak (Issi 45) met zijn vrouw Ruth (30) en hun kinderen Heinz (8) en Marion (10).

Op 27 mei 1943 werd Felix waarschijnlijk vanaf het Amsterdamse adres vastgezet in Westerbork. Op 2 juli 1943 werd hij direct na aankomst vermoord in Sobibor. Zijn broer Issi, schoonzus Ruth en hun jonge kinderen Heinz en Marion werden vermoord in Auschwitz. Vier Stolpersteine in Hamburg herinneren aan hen.

Op een oude martiale foto zie je de vijf broers Wertheimer die streden in WOI. Rechts bovenaan Felix, midden onder Issi en rechts onder zijn jongste broer Willi. Alleen de laatste overleefde. Willi emigreerde in 1938 naar de VS met vrouw en dochter. Later schreef hij onder meer over het vergane Joodse leven in Hardheim. Hij stierf in 1982 in New York.

Een Stolperstein voor de Blauwstraat 13 herinnert nu aan Felix Wertheimer.