Plaatsingen 2012
Plaatsingen 2011 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020
STOLPERSTEINE PLAATSINGEN 29 EN 30 AUGUSTUS 2012
Vandaag metselde kunstenaar Gunter Demnig Stolpersteine op 21 locaties in. Daarnaast plaatste hij nog een algemene steen in het Verzetsmuseum Zuid-Holland.
De locaties werden eerder voorbereid door eerstejaarsleerlingen van de mbo-opleiding Stedelijk Groen & Natuurbeheer van Wellantcollege Gouda. Een mooi maatschappelijk betrokken samenwerkingsproject tussen deze school en onze stichting.
Een emotionerende dag met 47 nieuwe Stolpersteine op dertien adressen. Hard doorwerken voor Gunter Demnig, die er heel vaardig voor zorgt dat de banden tussen de familieleden duidelijk zijn. Een levenswerk, noemde hij het vanochtend.
Mooie steun van Sjaan Scheffers bij het loodsen van Demnig door de drukke opgebroken stad en Cees van Miert bij het terzijde staan van Gunter bij het dragen van de stenen, zand aanvoeren en wat zich maar aandiende.
Lage Gouwe 34
Burgemeester Mans sprak zeer betrokken over het gezin Birnbaum aan de Lage Gouwe (4 steentjes) in zijn eerste speech in Gouda.
Lage Gouwe 84
Meneer Van Vliet herdacht klasgenoot Salo Seijffers bij het adres op de Lage Gouwe (8) voor de twee gezinnen Seijffers. Grand old lady Inez Meter droeg hier prachtig haar gedicht stolpersteine voor.
Kattensingel 44b
Uit Maagdenburg kwamen mensen over voor de steentjes op de Kattensingel (2) voor de familie Silberberg.
Piersonweg 4
Over de familie Engländer aan de Piersonweg (3) sprak een emotionele mevrouw Van Blokland. In het huis van haar familie woonde het gezin Engländer in.
Markt 54, Wijdstraat 17, Komijnsteeg 9, Fluwelensingel 33, Fluwelensingel 64, Groeneweg 43
De vermoorde leden van de gezinnen Wijnberg van de Markt (5), Gompers van de Wijdstraat (5), Van Monnikendam en de inwonende Ernst Goldstein van de Komijnsteeg (3), Polak van de Fluwelensingel (3), Pierot van de Fluwelensingel (3), de zussen en broers Van Tijn van dansschool Ter Gouw van de Groeneweg (4), ze werden allen weer bij naam genoemd.
Zo nu en dan kwam iemand van de aanwezigen nog ter plekke met aanvullende informatie. Zo belangrijk, elk snippertje telt om weer enigszins een beeld te krijgen van de Joodse gemeenschap in Gouda, degenen die hier al generaties woonden én de vluchtelingen.
Komijnsteeg 9
Vlamingstraat 26a
Ook voor Bajla Szwajcer-Ferens, Vlamingstraat, is er nu een steentje. De latere dochter van haar man las een mooie herinnering aan haar voor.
Markt 43
Bij Gewoon Gouds op de Markt ligt nu een steentje voor de Goudse én Joodse en daardoor vermoorde Sara van Dantzig.
Raam 101
Hieronder een foto op de Raam bij de plaatsing van de vijf Stolpersteine voor de familie De Leeuwe. Ook weer zo’n gezin met drie jonge kinderen: Mietje, Fietje en Rebecca (Beppie). De mevrouw die ooit met Fietje speelde en die haar op haar rug in het park droeg (Joden mochten daar niet lopen; zo kwam Fietje er niet zelf, want ze werd gedragen), ziet eindelijk de steen met de naam die ze zo goed kent.
De tweede plaatsingsdag, donderdag 30 augustus 2012, was alweer een indrukwekkende dag met 25 Stolpersteine op de overige acht adressen en tot slot een enorme opkomst in het Verzetsmuseum bij de afsluiting van de twee plaatsingsdagen.
Ridder van Catsweg 61
Een overweldigend begin bij de Joodse Jeugdfarm op de Ridder van Catsweg 61. Mooi monument van 1 m2 met daarin negen steentjes voor zeven jonge leerlingen: Henriëtte Roos, Martijn Koppel, Isi Tiefenbrunner, Ernst Simon Israel Oppenheim, Abraham Hamburger, Leib Laub en Jettie Aalsvel en de leiding Manfred Ralf Litten en Jansje Schoschana Litten-Serlui.
Gemeenteraadslid Schotanus vertelde over de Jeugdfarm, en de overlevende zoon Gideon van het echtpaar Litten, speciaal van ver overgekomen, zei kaddisj. Eindelijk kon ik Gideon de hand schudden na zoveel e-mailcontact het afgelopen jaar. Ontroerend.
Foto: Soesja Citroen
Ridder van Catsweg 61, vroegere Jeugdfarm
Burgvlietkade 60
Dat geldt ook voor de zoon van Maurits Emanuel Leuw van de Burgvlietkade. Veel gemaild en hier was dan het moment, waarop ook deze zoon, David, die met zussen en verdere familie van ver was gekomen, kaddisj kon zeggen voor zijn vader. Stadsdichter Klara Smeets droeg aangrijpend haar mooie gedicht Stolperstein voor.
Sophiastraat 47
Vervolgens de steentjes voor Erich Heumann en Sylve Herrmann in de Sophiastraat, met de zozeer deze steentjes steunende vrouwen des huizes erbij.
Zuidelijke Steijnkade 1-2
Op naar de Zuidelijke Steijnkade waar de uitgebreide verzamelde familie de grootouders David de Wolff en Sara de Wolff-de Jong met een gezongen gebed en een mooi verhaal herdacht.
Krugerlaan 109
In de Krugerlaan de drie steentjes voor het gezin Stork-Cats met herdenkingen van Teun van Vliet voor zijn tante Cor en Sjaan. Teuns moeder had nog had gespeeld met het overlevende zusje Annie.
Van Itersonlaan 5
Ook bij de stenen voor de familie Happ-Cohn op de Van Itersonlaan (3) sprak Teun, nu over de zoon Günther waar hij vaak bij over de vloer was geweest.
Burgemeester Martenssingel 125
Op de Burgemeester Martenssingel (3) waren de bewoners van het huis erbij die de steentjes zeer steunen, en vertelde de vrouw des huizes over de familie Leiser-van Dantzig en de gefusilleerde zoon Marcel.
Vlakbij sprak ik twee jongens aan over wat Gunter Demnig aan het doen was en vertelde ik over zijn project. “Goed dat dit gebeurt, respect voor u, mevrouw” zei een van hen. Mooi moment.
Agatha Dekenstraat 4
Tenslotte kwam de Agatha Dekenstraat. Hier vertelde Loet van Vreumingen gedetailleerd over broer en zus Henrij en Roosje Sanders, van wie hun broer Leo zo lang in de tabakszaak had gewerkt. Ook oud-burgemeester Cornelis, evenals de huidige burgemeester Mans zeer betrokken bij dit soort herdenken en de steentjes, was hier, met echtgenote, aanwezig.
Eén steentje zal hier nog worden bijgeplaatst, voor Golda Zwiefach. Dat had Gunter Demnig niet meegenomen uit Amsterdam.
Verzetsmuseum
En toen, na het lossen van de overtollige grijze keitjes die worden opgeslagen tot de plaatsing volgend jaar, was er de afsluiting in het Verzetsmuseum.
Een geweldige opkomst van rond de honderd mensen. Demnig plaatste zijn algemene Stolperstein in een bak van 30×30 cm voor in het museum. En weg was hij, voort naar Lochem, Kall en dan Oslo, en ga zo maar door.
Inez Meter droeg nu voor een groot gehoor met veel zeggingskracht haar gedicht voor, evenals Klara Smeets. Wat een rijkdom zulke dichters hier in deze stad, en hoe toepasselijk zijn hun gedichten.
Voorzitter Donald Pagrach van de Stichting Gouds Metaheerhuis sprak dank uit aan alle betrokkenen en leidde de pakkende korte film Wie was Jettie Aalsvel in van Jetty Faber. Gemaakt met name ook voor leerlingen van het voortgezet onderwijs. En wie zaten er in de zaal: de jongelui van het Wellant College, die in april van dit jaar de stoepen van de 21 adressen hebben voorbereid.
