Stolpersteine Route: 2. Lage Gouwe 34
4 Stolpersteine voor het gezin Birnbaum-Helfmann
Vier Stolpersteine liggen hier. Voor Menachem Birnbaum (50), Ernestine Birnbaum-Helfmann (47), zoon Rafaël Birnbaum (23) en Hanna Birnbaum (21 jaar).
Menachem Birnabaum was een bekende Oostenrijks-Joodse boekillustrator en portretschilder. In 1917 was hij in Berlijn getrouwd met Ernestine Helfmann. Hij kwam in 1933 met zijn gezin naar Nederland op de vlucht voor de naziterreur in Duitsland. Zijn moeder en vader, de bekende Weense filosoof Nathan Birnbaum, kwamen mee. Eerst woonde het gezin met de grootouders in Den Haag. Beide grootouders overleden daar nog voor de Tweede Wereldoorlog. In 1939 kwam ook Menachems broer, kunstenaar Uriel Birnbaum, naar Nederland met zijn gezin. Deze broer overleefde de oorlog in Amersfoort.
Vanaf de kust verhuisde het gezin Birnbaum in november 1940 naar Gouda. Eerst woonden ze in de Stoofsteeg 7, vanaf april 1941 op de Lage Gouwe 34. Een paar jaar terug liet een Goudse mevrouw van ruim tachtig jaar mij een portretje zien van een jong meisje. Schattig portretje, dat buurman Menachem Birnbaum van haar gemaakt had, toen ze nog klein was. Ze speelde daar zo heerlijk in de tuin en kreeg altijd wat lekkers te eten. “Zulke lieve mensen waren het”, zei ze.
Opeens waren ze weg. Het gezin moest onderduiken. Er kwam een opsporingsbericht van de politie in oktober 1942. In die maand doken de ouders Birnbaum-Helfmann met zoon Rafaël onder op de Van Boetzelaerlaan in Den Haag. Dochter Hanna kwam op een ander adres terecht. Half november verhuisden beide ouders en Rafaël naar een onderduikadres in Amsterdam, waar Hanna na een tijdje ook bij hen introk. Tenslotte werd het gezin hier verraden. Vader Menachem, moeder Ernestine, zoon Rafael (Raffi Zwi) en dochter Hanna werden direkt na deportatie uit Westerbork vermoord in Sobibor op 13 maart 1943.
1. Wijdstraat 17, 2801 KA Gouda
2
2. Lage Gouwe 34, 2801 LG Gouda
3
3. Lage Gouwe 84, 2801 LH Gouda
4
4. Hoge Gouwe 123, 2801 LM Gouda
5
via de Dirk Crabethbrug van de Hoge naar de Lage Gouwe
6
6. Lage Gouwe 144, 2801 LL Gouda
7
7. Lange Groenendaal 82, 2801 LV Gouda
8
8. Lange Groenendaal 38, 2801 LT Gouda
9
9. Achter de Vismarkt 72, 2801 ND Gouda
10
10. Oosthaven 31, 2801 PD Gouda
11. Lange Tiendeweg 54, 2801 KJ Gouda
12
12. Wilhelminastraat 60, 2801 XK Gouda
13
13. Markt 43, 2801 JK Gouda
14
14. Markt 54, 2801 JL Gouda
15
15. Hoogstraat 1, 2801 HG Gouda
16