Hester Swaep en Elie Valensie

Voor het Catharina Gasthuis liggen nu twee Stolpersteine voor Hester Swaep (19) en Elie Valensi (61). Hester woonde er tien maanden, Elie zeven maanden. Voor museumdirectrice Femke Haijtema zijn de gedenksteentjes heel betekenisvol. Ze noemde Gunter Demnigs ontroerende project ‘het mooiste kunstwerk van de wereld’.

Hester Swaep werd in Rotterdam geboren en verdiende de kost als dienstbode. Via Delft kwam ze naar Gouda. In oktober 1941 verhuisde ze naar de Oosthaven. Vanaf 1940 was Conservator Helbers van de Oudheidskamer met twee personeelsleden bezig om het Catharina Gasthuis in een museum te veranderen. Misschien werkte Hester tegen kost en inwoning mee aan het onderhoud van het gebouw.

Begin juli 1942 kwamen er oproepen voor Joden tot veertig jaar voor ‘werkverruiming onder politietoezicht’. Half juli begonnen de gedwongen Jodentransporten vanaf doorgangskamp Westerbork. Hester zou zich na een oproep voor ‘werkverruiming’ op 11 augustus als enige bij het station Gouda hebben gemeld voor transport naar Westerbork. Op 12 augustus werd ze daar ingeschreven. Na twee dagen moest ze mee met de deportatietrein naar Auschwitz. Op 30 september 1942 werd ze daar vermoord.

Elie Valensi werd in 1881 geboren in Tunis. Hij was koopman in fruit en had de Franse nationaliteit. Met zijn vrouw vestigde hij zich in Parijs. Daar kregen ze twee kinderen, Simone en Albert. Het gezin trok naar Rotterdam. In 1939 ging het echtpaar uit elkaar. Elie woonde in Schiedam tijdens het 14 mei-bombardement van Rotterdam.

Vanaf september 1940 moesten buitenlandse vluchtelingen de kuststreek verlaten. Begin februari 1941 verhuisde Elie naar Gouda, hij woonde een jaar op de Ridder van Catsweg 47. Eind mei trok ook het echtpaar Liffmann-Cahn in dit huis. De bewoners raakten bevriend met elkaar.

Op 26 januari 1942 verhuisde Elie naar het Catharina Gasthuis. Ooit een bestedelingenhuis (armenhuis) en nu in de oorlogsjaren een ‘museum in de maak’. Misschien werkte Elie net als Hester tegen kost en inwoning mee aan het onderhoud van het gebouw.

Half juli 1942 begonnen de gedwongen Jodentransporten vanaf doorgangskamp Westerbork. Er kwamen al snel razzia’s om Joden van alle leeftijden op te pakken. Op 17 september 1942 werd Elie vastgezet in Westerbork. Binnen vier dagen moest hij mee met de deportatietrein. Drie dagen later op 24 september 1942 werd hij vermoord in Auschwitz. Zijn ex-vrouw en kinderen overleefden.