Weetjes

Abraham zou volgens de Thora, de Joodse bijbel, de eerste Jood geweest zijn. Op hoge leeftijd werd hij nog vader van zijn zoon Isaac die op zijn beurt weer een zoon kreeg die Jacob heette. Jacob kreeg 12 zonen en stuurde hen naar Egypte vanwege een grote hongersnood in zijn eigen land.

Zij bleven daar 210 jaar waarvan ze 86 jaar slavenarbeid hebben verricht. Het was in die periode een groot volk geworden. God wilde dat het Joodse volk terugkeerde naar Kanaän (het huidige Israël) maar de Farao (koning van Egypte) wilde dat eerst niet toestaan. Uiteindelijk mocht het volk uit Egypte vertrekken.

Onder leiding van de voor de Joden vandaag nog steeds grootste profeet Mozes en de hogepriester Aaron trok het volk door de Schelfzee nu bekend als de Rode Zee.

Deze zee werd door God zo gescheiden dat er een weg door het water kwam waar de Joden doorheen konden. Toen zij aan de overkant waren verdween de weg en werd de zee weer één geheel en verdronken de Egyptische soldaten die de Joden achtervolgden  die  in opdracht van de Farao de Joden toch weer terug moesten halen.

Meer over Uittocht uit Egypte

Je bent een Semiet als je deel uitmaakt van de hedendaagse Semitisch sprekende volkeren die leven in het huidige Midden-Oosten, Ethiopië, Eritrea, en Noord-Somalië. De term is in 1781 geïntroduceerd door een Duitse historicus. Het woord Semiet komt van Sem, een van de drie zonen van Noach.

Volgens Genesis (het eerste boek van de bijbel) kreeg Sem vijf zonen. Het nageslacht van die vijf zonen zouden zich over de aarde hebben verspreid.

De term Semieten wordt ook gebruikt bij beschrijvingen van Arameeërs, Akkadiers, Feniciërs, Hebreeën èn ook bij Arabische bevolkingsgroepen en hun afstammelingen. Dus zowel Joden als Arabieren zijn Semieten.

Meer over Semietische volken

Dus zowel Joden als Arabieren zijn Semieten. Dus Abraham was ook gewoon een Semiet. Maar wanneer ben je dan een Jood? Het Jodendom begon volgens het bijbelboek Genesis bij Abraham. Het is dus een soort afscheidingsbeweging geweest dat tot het Joodse volk heeft geleid. Als je dus een (verre) afstammeling bent van Isaac, de zoon van Abraham, de aartsvader, dan ben je een Jood. En vanaf Isaac’s dochters ging dat over van moeders op moeders. Dus als je moeder een Jodin is, ben jij ook een Jood of Jodin. In de meer liberale omgeving worden tegenwoordig kinderen die alleen een Joodse vader hebben vaak ook als Jood of Jodin erkend. Joden zijn, na hun verdrijving uit Kanaän (zeg maar het huidige Israël)  in de hele wereld gaan wonen en hebben tot 1948 nooit meer een eigen land gehad.

Van een Japanner met de Amerikaanse nationaliteit kan je altijd zeggen dat zijn ouders of voorouders Japanners waren. Maar hij blijft Amerikaan. Omdat Joden uitgezworven zijn over de hele wereld hebben zij allemaal verschillende nationaliteiten maar ze blijven wel Jood of Jodin omdat zij en hun voorvoorvoorouders afstammen van de aartsvader Abraham. Aan een Japanner kan je zien dat hij Japanner is; aan een Jood kan je dat vaak niet zien omdat ze door de eeuwen heen Japanse, Indonesische, Russische, Europese, Chinese, Ethiopische en ga zo maar door uiterlijkheden hebben gekregen.

Meer over Joden 

De letter s erachter betekent dat je de Joodse religie als jouw geloof  ziet. Om het Joodse geloof te kunnen aanhangen hoef je geen Jood van geboorte te zijn. Er zijn binnen het Jodendom heel veel stromingen, van zeer liberaal tot uiterst orthodox. Dat is niet anders dan in het Christendom en de Islam.

Maar binnen het Joodse geloof heb je ook weer een paar lagen. Sommigen vinden de Joodse cultuur en/of de Joodse tradities belangrijker dan regelmatig naar de synagoge gaan. Anderen vinden het alleen maar leuk om met Joodse mensen om te gaan omdat je daar vaak aan een half woord genoeg hebt om elkaar te begrijpen. Weer anderen zijn heel religieus en spenderen heel veel tijd aan het leren (lernen) van de Thora en alle geschriften die in de loop der eeuwen over het Jodendom geschreven zijn. Zij zijn heel vaak in de synagoge en bidden, net als  moslims, een aantal malen per dag.

Meer over Joden

Je bent Israëliër als je een Israëlisch paspoort hebt. Er zijn anno 2020 ruim zeven miljoen Israëliërs. Vijf miljoen daarvan zijn Joden en twee miljoen voornamelijk Arabieren. De vijf miljoen Joden komen uit 124 verschillende landen en hebben allemaal hun eigen tradities, cultuur, normen en waarden meegenomen en kunnen, uitzonderingen daargelaten, goed met elkaar samen leven als Israelisch volk.

13 miljoen Joden wonen dus niet in Israël en zijn dus Nederlander, Amerikaan, Rus, Chinees of ga zo maar door. De meesten hebben wel een band met Israël maar maken geen deel uit van de samenleving daar.

Meer over Diaspora

De Joden vieren de uittocht uit Egypte nog elk jaar en noemen dat feest Pesach. Zij herdenken de uittocht en eten dan matzes. Matzes zijn ongezuurde broden (een soort cracker) en ze zijn zo plat omdat het volk zo snel als mogelijk uit Egypte moesten vertrekken en daardoor geen tijd had om het brood te laten rijzen.

De Christenen vieren in dezelfde periode Pasen. Zij herdenken de kruisiging van Jezus en de wederopstanding na drie dagen. Je ziet dus dat, alhoewel de feesten in dezelfde periode plaatsvinden, ze inhoudelijk niets met elkaar te maken hebben.

Meer over Pesach

Bij het Loofhuttenfeest wordt herdacht dat de de Joden na de uittocht uit Egypte veertig jaar lang door de Sinaï woestijn trokken voordat ze van God het beloofde land Kanaän in mochten.  Soekot wordt gevierd in de periode september/oktober en duurt zeven dagen.

Om het te vieren wordt een hut, Soeka, gebouwd waar je dan de maaltijden gebruikt. Sommigen slapen er ook in. Het dak van de hut moet van takken en gebladerte van bomen en andere plantaardig materiaal zijn gemaakt, want je moet de hemel en de sterren kunnen zien.  De hut wordt verder versierd met vruchten en groenten.

De twee dagen die volgen op Soekot zijn eigenlijk ook nog feestdagen. De tweede dag heet Simchat Thora en betekent vreugde der wet. Op die dag wordt het laatste stuk van de Thora gelezen en daarom wordt er in de synagoge met de Thora gedanst.

Meer over Soekot

De tien geboden werden op twee platte stenen gebeiteld en door Mozes vanaf de berg Sinaï aan het Joodse volk gegeven. Er waren natuurlijk in die tijd nog geen boeken en de boekdrukkunst moest nog worden uitgevonden. Maar eigenlijk kun je zeggen dat dit een van de eerste geschreven wetten was. Het bijzondere is dat de tien geboden, met een moeilijk woord, universeel zijn. Ze vormen nog altijd de basis voor de wetten die door regeringen en religieuze instanties in de hele wereld gemaakt worden. Ze zijn dus wereldberoemd geworden. Veel mensen kennen ze dan ook en respecteren ze.

Helaas houdt niet iedereen zich er aan anders zou er geen oorlog meer zijn.

Enkele van de tien geboden zijn:

        Eert uw vader en uw moeder (respect)
        U zult niet doodslaan
        U zult niet stelen
        U zult geen valse getuigenis spreken tegen uw naaste (niet liegen)

Meer over De 10 geboden

Waar denk je aan als je aan een tempel denkt? Aan iets moois en groots met goud en zilver en prachtige beelden en marmer en het ruikt er naar wierook en …… Natuurlijk komt dat door alle plaatjes die ervan bestaan en een beetje je eigen fantasie. En er zijn ook hele mooie tempels op de wereld maar eigenlijk is een tempel net zo iets als een kerk. En ik denk dat jullie allemaal wel eens een kerk van binnen hebben gezien. En een synagoge is ook een kerk, net als een moskee.

In de kerk staat de dominee of pastoor op de kansel. In een moskee leidt de Imam de dienst. In de synagoge, ook wel sjoel genoemd, is het de rabbijn die voorgaat. De kansels is de plek waar de dominee of pastoor staat en de gemeenteleden toespreekt. In de moskee staat de Imam op de Minbar die altijd richting Mekka staat. In een synagoge staat de rabbijn op de bima en deze staat in het midden van de sjoel.

Meer over Synagoge

Het Christendom heeft de bijbel; Islam de Koran en het Jodendom de Thora. De Thora bestaat uit de eerste vijf boeken uit het Oude Testament en dat zijn:

Bereesjiet  = Genesis
Sjemot      = Exodus
Wajikra     = Leviticus
Bemidbar  =Numeri
Dewariem =Deuteronomium

Een Thora is een op perkament met de hand geschreven tekst en dat perkament wordt opgerold op een Thorarol.
In de synagoge worden de Thorarollen in fluwelen mantels gewikkeld, voorzien van hun zilveren kronen met jadjes (handjes) en de Thorarollen worden staande opgeborgen in een prachtige houten, vaak antieke kast die AronHaKodesh wordt genoemd.

De Joodse religie kent ook alle andere bijbelboeken van het Oude testament. Deze boeken vormen samen de Tenach.

Het Jodendom kent niet het nieuwe testament want daarin wordt het leven van Jezus beschreven. De Joden wachten nog op de Messias terwijl de christenen geloven dat Jezus de Messias is. Bij de Islam is Mohammed de grote profeet.

Meer over Thora

Zowel de chanoekia als de menorah zijn kandelaars maar de ene heeft negen en de ander heeft zeven armen. Eigenlijk zijn het er acht en zes want in de middelste staat het kaarsje dat gebruikt wordt om de andere kaarsjes aan te steken en heeft verder geen symbolische waarde.

Elk land heeft een wapen. In dit geval is dit niet iets om mee te schieten maar hier is woord wapen een ander woord voor symbool. Zo is voor Nederland ons wapen de twee leeuwen met “jemaintiendrai” eronder geschreven. De menorah is  het wapen van Israël en symboliseert dat  de staat Israël een lichtbrenger en voorbeeld zou moeten zijn voor alle naties. De herkomst van de Menorah is terug te vinden in de Bijbel. Priesters staken de met olie gevulde lampen aan en elke ochtend werden ze gedoofd en gereinigd. Vandaag de dag zie je in elk Joods huishouden, synagoge of openbare gelegenheid wel een zevenarmige kandelaar.

De chanoekia wordt gebruikt bij het chanoeka feest. Chanoeka is een Joods feest en staat ook wel bekend als ‘het feest van de lichtjes’ of inwijdingsfeest. Het feest duurt acht dagen, ter nagedachtenis aan het ‘oliewonder’ in de Tempel van Jeruzalem in 164 v. Chr. Elke dag wordt er ‘s avonds een kaarsje aangestoken: 1 op de eerste dag, 2 kaarsjes op de tweede dag en zo gaat het door tot 8 kaarsjes op de achtste dag. Afhankelijk van jouw geloofsrichting doe je dat van links naar rechts of van rechts naar links.

Alhoewel Chanoeka niets met kerst te maken heeft wordt het wel elk jaar in de buurt van de kerstdagen gevierd, geheel afhankelijk van de Joodse kalender.

Meer over Chanoeka

Vroeger werd de davidster bij veel volken als een vorm van decoratie gebruikt. Pas in de vijftiende eeuw werd de davidster een specifiek Joods teken.

Het kreeg een hele slechte naam toen op bevel van Hitler iedereen van joodse afkomst de davidster moest dragen om zo Joden te kunnen onderscheiden van de overige bevolking; daardoor was het gemakkelijker hen te vernietigen.

Nu heeft de ster haar goede gevoelswaarde weer terug en heeft zij een plek op de vlag van Israël.

Meer over Davidster

Er zijn ruim 7000 talen die er op de wereld gesproken worden. Eén ervan is Ivriet, het moderne Hebreeuws dat in vroeger eeuwen gesproken werd. Het is de taal van het moderne Israël en lijkt nog wel erg veel op het oude Hebreeuws.

Voorbeelden van een paar letters zijn: נ ש ר ק צ פ ע. Je schrijft het van rechts naar links. Het kent in feite alleen maar medeklinkers. Klinkers worden door middel van puntjes en streepjes aangegeven maar meestal worden die weggelaten. Blijkbaar stoort dat de Israëli’s niet want ze kunnen zonder problemen kranten en boeken lezen.

Meer over Ivriet

Joden vormen slechts 0,2% van de wereldbevolking, dat zijn 18 miljoen mensen (mannen, vrouwen, kinderen en baby’s meegerekend) op een wereldbevolking van 7 miljard.

Even wat visueler: 18.000.000 op 7.000.000.000

Denk nou niet dat de Joden alleen maar de vijf boeken van de Thora kennen. Zij kennen de Tenach, dat zijn alle overige boeken uit het oude testament zoals die in de kerk gebruikt worden. Alleen vormen deze boeken geen onderdeel van de Thora.

Door de eeuwen heen hebben heel veel geleerden allerlei commentaren en uitleg gegeven op de Thora. Hoe je het moet lezen, hoe je het kunt interpreteren, welke gedachten erachter zitten. Veel gelovige Joden hebben een boekenkast vol met deze uitleg en leren daar nog elke dag uit. Dat leren, met een Jiddisch woord “lernen” genoemd, doen ze eigenlijk hun hele leven lang, elke dag wel een paar keer.

Op de TV zie je ze wel eens bij de Klaagmuur (laatste restant van de tempel) staan met hun zwarte jassen en hoeden en hun pijes (de pijpenkrulletjes naast hun oren). Je ziet ze dan sjokkelen (naar voren en naar achteren bewegen). Het is een traditie om dat te doen en het zou de concentratie verhogen.

Meer over Lernen

Chanoeka is het lichtjesfeest en is ontstaan toen de Joden, die honderden jaren daarvoor verdreven waren uit Kanaän (het huidige Israël), op enig moment besloten terug te keren. Dit groepje kreeg steeds meer aanhangers en ze wonnen steeds meer stukken land terug. Uiteindelijk bereikten ze Jeruzalem en na een bloedige strijd overwonnen ze. Toen ze bij hun oude Tempel  (hoofdsynagoge van Jeruzalem) kwamen zagen ze dat de Grieken alles vernield hadden.

De Menora, de 7-armige kandelaar, het symbool van het huidige Israël (zoals klompen en tulpen dat zijn voor Nederland) die in de Tempel stond, was door de Grieken omgegooid en moest weer recht gezet worden. Men vond een klein kruikje met daarin alleen nog maar net genoeg olie om de Menora één dag te laten branden. De Menora werd aangestoken en de Tempel werd heringewijd. De volgende dag brandde de Menora echter nog steeds op diezelfde olie en de priesters begrepen hier niets van. De dag daarop ook nog. Zo ging het acht dagen lang, totdat er nieuwe olie was gemaakt.

Daarom vieren de Joden nu jaarlijks, het feest van Chanoeka, dat ‘Herinwijding’ betekent. Het is het lichtjesfeest en valt altijd in december, soms in het begin, soms aan het einde, afhankelijk van de stand van de maan. Ze steken dan de Chanoeka kandelaar, de Chanoekia, de 9-armige kandelaar, aan. Een armpje wordt gebruikt voor het aansteken. De acht andere armen worden gebruikt om elke dag een kaarsje meer, acht dagen achter elkaar, aan te steken.

Het is een lichtjesfeest en dus lijkt het op kerst maar dat is het niet. Want Joden zien Jezus Christus niet als de zoon van God en vieren dus niet de geboorte van Jezus. Zij wachten nog op de komst van de Mesjiach, de Messias.

Meer over Chanoeka

Ruim 2000 jaar geleden werd Jezus geboren. Een kind van Joodse ouders, dus zelf ook een Jood. Hij was maar 33 jaar toen hij gekruisigd werd. In die laatste 3 jaar van zijn leven heeft hij zo veel wonderen verricht dat zijn volgelingen in hem de zoon van God zagen. Uiteindelijk is Paulus, een van de volgelingen van Jezus, de grondlegger van het Christendom geworden. Jezus zelf heeft hooguit de aanzet hiervoor gegeven maar was zelf geen Christen want dat bestond toen nog niet.

Meer over Jezus Christus

Het Christendom is ontstaan is uit het Jodendom. Beide geloven in dezelfde God, zingen dezelfde psalmen, lezen uit dezelfde (eerste 5) boeken van de bijbel, kennen alle boeken van het Oude testament. Maar het grote verschil zit dus in het geloof dat bij de Christenen Jezus de zoon van God is en de Joden geloven dat de Messias nog moet komen. Het Jodendom gelooft dat als hij komt er vrede in de wereld zal zijn, het lam in de armen van de leeuw zal liggen en  alle overleden mensen weer zullen opstaan uit de dood.

Uit het Christendom zijn de katholieke en protestantse kerken ontstaan zoals wij die vandaag de dag nog kennen.

In de 6e eeuw ontstond uit het Jodendom en het Christendom de Islam. Ook de Islam gelooft in dezelfde God maar wordt daar Allah genoemd. De grote profeet – dus niet de zoon van God – bij de Islam is Mohammed.

Meer over Jodendom, Christendom en Islam 

In het Christendom wordt je binnen enkele weken na de geboorte gedoopt. Als je als Joodse jongen geboren wordt, wordt je na 8 dagen besneden, de voorhuid van het jongetje wordt dan verwijderd. Voor meisjes is er geen ritueel. Degene die de besnijdenis uitvoert heet een moheel en dat is iemand die volgens de meest moderne inzichten daarvoor is opgeleid.

Ook bij de Islam is besnijden een ritueel maar het staat niet in de Koran en is het dus niet verplicht.

Meer over Briet mila en dopen

In de meeste religies worden jongeren opgeleid om kerkelijk volwassen te worden. In het Christendom volg je catechisatie en doe je belijdenis. In de katholieke kerk krijg je les totdat je de eerste communie doet. Kinderen nemen voor het eerst deel aan de communie als ze 6 tot 7 jaar zijn.

Joodse kinderen in Nederland gaan op zondag naar Joodse les. Ze leren daar niet alleen de Thora maar ook de taal: het Hebreeuws. Als de meisjes 12 en de jongens 13 zijn worden ze bat (meisjes) of bar (jongens) mitzwa. Dat wil zeggen Joods volwassen waardoor ze verantwoordelijkheid dragen m.b.t. het naleven van de ge- en verboden.  Ze mogen dan mee doen met de hele dienst. Jongens, en in de liberalere wereld ook meisjes, mogen dan een talles (gebedsmantel) dragen en kunnen dan, net als volwassenen, opgeroepen worden voor de Thora. Dat wil zeggen dat ze tijdens de dienst gevraagd wordt om op de bima (kansel) te komen staan en mee te lezen uit de Thora.

Meer over Bar- en bat mitzwa, communie en belijdenis

Jongens vanaf 13 jaar, dus na hun bar mitzwa, en in de liberale wereld meisjes vanaf 12 jaar, dus na hun bat mitzwa, helpen de rabbijn met het voorlezen uit de Thora. Ze mogen dan voor en na het lezen uit de Thora zegeningen uitspreken.

Er worden altijd zeven stukken uit de Thora voorgelezen en voor elk stuk wordt weer een andere persoon gevraagd om te helpen. Een dienst in een synagoge is dan dus ook nooit stil en rustig want het is een komen en gaan van mensen van en naar de bima.

Een Jood leert zijn hele leven lang uit de Thora en alle andere boeken en kan dat doen onder leiding van een rabbijn maar hij of zij kan het ook helemaal zelf doen of in een groepje.

Meer over Leren uit de Thora

Sjabbat begint na zonsondergang op vrijdagavond en duurt tot 45 minuten na zonsondergang op zaterdagavond.

Op die dag wordt er niet gewerkt, wordt er geen auto gereden en geen licht aan- of uitgedaan of gas aangestoken. Het is een rustdag, een dag om te bezinnen, de Thora te lezen en om als gezin bij elkaar te zijn en met elkaar te praten. In de liberalere wereld worden deze regels minder streng gehanteerd.

Ooit hebben de Christenen besloten dat ze niet op dezelfde dag als de Joden sjabbat willen vieren en hebben daarom hun vrije dag naar de zondag verplaatst.

Omdat Joden in het verleden altijd vervolgd werden was het niet (altijd) mogelijk om in het openbaar en met z’n allen hun geloof te belijden. Het is dan ook bij uitstek een religie waar heel veel thuis kan gebeuren. Je hoeft niet naar de synagoge om je geloof te beleven; thuis kan dat evengoed.

Op vrijdagavond worden de kaarsjes aangestoken, gebeden, gezongen en het maanzaadbrood wordt gesneden. Vaak is er vooraf kibbbensoep, zo genoemd omdat er zoveel kip in zit. De hoofdmaaltijd is vaak vlees en vis. Meestal is er te veel, zelden te weinig. Dat is een van de tradities om altijd genoeg eten in huis te hebben en gasten uit te nodigen. Voor het hele gezin is het een feestmaaltijd. Er wordt gezongen en er worden verhalen verteld.

Meer over Sjabbat

In 1948 werd, mede als gevolg op de moord op zes miljoen Joden in de tweede wereldoorlog door de nazi’s, door de Verenigde Naties de staat Israël opgericht met de bedoeling om de Joden weer een Thuis te geven. Het is de eerste en tot nu toe enige democratische staat in het Midden Oosten met verkiezingen, een parlement en democratische besluitvorming. Er is een vredesverdrag getekend met Egypte en Jordanië maar met de rest van de Arabische landen rondom Israël is er sprake van een wapenstilstand met soms een geweldsuitbarsting.

Meer over Staat Israël 

Dan het belangrijkste feest van de Joden. Het feest dat alle Joden over de hele wereld met elkaar verbindt en wat overal op dezelfde manier gevierd wordt, waar dezelfde liederen in dezelfde volgorde worden gezongen. Dat feest heet Jom Ha Kippoerim, grote verzoendag.

De Dag van de Vergevingen (meervoud), wordt als de belangrijkste feestdag beschouwd in het Jodendom. Het was de ene dag in het jaar dat de hogepriester het heilige der heiligen in de Tempel in Jeruzalem betrad om te pleiten voor Gods volk.

Jom Kippoer begint met Kol Nidré. Dit is een gebed waarin om nietigverklaring van alle geloften, eden en verplichtingen wordt gevraagd. Het gaat in deze nadrukkelijk om geloften tegenover God en tegenover jezelf, niet jegens anderen.

In het katholicisme is dit enigszins vergelijkbaar met de biecht. In het protestantisme kennen we niet een gezamenlijke boetedoening of een individuele biecht.

Er wordt door iedereen gedurende een etmaal gevast, er wordt niet gegeten noch gedronken. Men gaat  de hele dag naar de synagoge.

Helemaal aan het einde van de Jom Kippoer, bij zonsondergang begint de Ne’ila-dienst en daar wordt aan het einde van de dienst op de sjofar geblazen. Dat is traditioneel Joods muziekinstrument, een ramshoorn waarmee in de synagoge tonen geblazen kunnen worden. Hiermee wordt de dag besloten, en een nieuw begin ingeluid.

Meer over Jom Kippoer 

Kosjer is de term die gebruikt wordt bij de Joodse religieuze wetgeving over wat je wel en niet mag eten. Deze wetten geven precies aan welk eten gegeten mag worden, hoe het geproduceerd en eventueel geslacht wordt en hoe het verwerkt en gekookt moet worden.

Het is heel vroeger ontstaan vanuit hygiënische overwegingen en langzaam geïntegreerd in regels en wetgeving in het Jodendom.

Zo mag je geen melk en vleesproducten mengen of gelijktijdig eten. Daar moet tijd tussen zitten. Tussen de 20 minuten en 6 uur, afhankelijk van de orthodoxe stroming waar je bij hoort. In een orthodoxe keuken is de keuken in twee delen opgesplitst; een voor vleesproducten en eentje voor melkproducten.

Varkensvlees, schaal en schelpdieren zijn niet kosjer en mogen dus niet gegeten worden.

In de Islam gelden gelijksoortige regels. Daar heet het halal.

Meer over Kosjer

Een choepa is een bruiloft. Het bruidspaar staat onder een baldakijn die gemaakt is door een doek, vaak een talles (gebedsmantel), die met 4 stokken hoog wordt gehouden.

In de meer orthodoxe wereld wordt gebruikt gemaakt van een schadchen, een koppelaarster, die in overleg met de twee kinderen en hun ouders bepalen of hun zoon of dochter goed bij die partner past die de schadchen heeft uitgezocht. Als de ouders akkoord zijn dan kan de bruiloft plaatsvinden. In Israël kan je alleen maar in de synagoge trouwen. Het burgerlijk huwelijk zoals wij dat kennen, bestaat daar niet. Heel veel mensen die niet in een synagoge willen trouwen wijken dan uit naar Cyprus want dat kan het weer wel.

Trouwen in de synagoge is net zo’n rituele gebeurtenis als in de christelijke wereld.
Bijzonder aan de Joodse bruiloft is dat aan het einde van de ceremonie de man een glas kapot trapt waarop iedereen dan mazzeltov (veel geluk) roept.

Meer over Choepa

Een keppel is een klein rond hoedje dat in de synagoge gedragen wordt door alle mannen, en in een meer liberale omgeving ook door de vrouwen. Religieuze mannen dragen het meestal de gehele dag, andere mannen dragen er een wanneer zij bidden. Het dragen van de keppel is een teken van eerbied voor God. De meesten zien het als een traditioneel gebruik dat de kracht van een religieuze wet heeft gekregen.

Meer over Keppel

Een talliet of talles is een rechthoekig omzoomd gebedskleed met aan de vier hoeken draadjes, tsietsiet geheten, die er aan de zijkanten naast hangen. Een talliet wordt gewoonlijk gemaakt van witte wol,  katoen of zijde en heeft vaak blauwe of zwarte strepen op de uiteinden en een sierstrook aan één zijde, die aangeeft welke kant de buiten- en bovenkant is die in de nek wordt gelegd.

Mannen, maar tegenwoordig ook vrouwen, dragen het tijdens de dienst in de synagoge. Orthodoxe mannen dragen dag en nacht een klein gebedskleed.

Meer over Talles

Jiddisch is een 1000 jaar oude taal die veel op Duits lijkt en in het verleden, toen de Joden nog geen eigen land hadden, de voertaal onder de Joden was. Nu wordt het alleen nog maar gesproken door ouderen en in orthodoxe kringen.

Het Nederlands kent veel jiddische/joodse woorden zoals jat, mokem, mesjogge, tof, kosjer en nog vele andere woorden.

Meer over Jiddisch

Heel vroeger, toen de Joden nog in Kanaän woonden, hadden ze in Jeruzalem een eigen Tempel. Maar die werd verwoest toen ze verjaagd werden uit hun land. Alleen een deel  van de muur bleef ongeschonden en dat is een heilige plaats geworden, de Klaagmuur. De klaagmuur trekt jaarlijks miljoenen toeristen. Men stopt dan briefjes in de gleuven van de muur met wensen erop.

Voor de orthodoxe Joden is het een plek waar gebeden wordt.

In de overtuiging van de religieuze Joden zal eens, in de tijd van de Mesjiach, op de plek waar nu de Klaagmuur staat, de tempel herbouwd worden.

Meer over Klaagmuur